#Reżim sanitarny – pracujemy od godz. 8:00 do 20:00

E-mail

klinika@vita-med.glogow.pl

Telefon

76 831 37 47

Adres

67-200 Głogów, ul. Legnicka 5

Dokumenty do pobrania (pdf)

Przygotowanie do wizyty kwalifikacyjnej:

Nowości

Za nami udział w 🌍 Światowej Akcji 🌍 bezpłatnych badań w kierunku jaskry.
Zapraszamy do obejrzenia krótkiego reportażu, w którym Doktor Jarosław Kachnowicz przybliża tematykę tej jakże groźnej dla naszych oczu choroby 😊 👀

Video tutoriale

Jak prawidłowo zakraplać oczy i jakich błędów unikać?

Co należy wiedzieć o laserowej korekcji wad wzroku?

Laser mikropulsowy jako nowoczesna metoda leczenia

Poradnik pacjenta

Wady wzroku
Astygmatyzm (niezborność)

Definicja
Astygmatyzm to jedna z trzech podstawowych wad wzroku, obok krótkowzroczności i nadwzroczności. Bardzo często współistnieje z tymi wadami. Astygmatyzm polega na nieregularnym załamywaniu światła przez rogówkę lub soczewkę oka w różnych przekrojach gałki ocznej.

Najczęstszą przyczyną astygmatyzmu jest nierównomierna krzywizna rogówki. W zdrowym oku rogówka ma kształt kulisty (jak w piłce do siatkówki), natomiast w oku z astygmatyzmem kształt rogówki jest bardziej owalny (przypominający piłkę do rugby). Stan ten powoduje, że promień przechodzący przez rogówkę zamiast w jednym punkcie, skupia się w dwóch różnych płaszczyznach.

Objawy
Astygmatyzm jest powszechną wadą, ale nie wszystkim pacjentom dokucza. Szacuje się, że astygmatyzm rzędu 0,5 D ma 75% pacjentów zgłaszających się po okulary. W sytuacji, gdy wada jest mała mechanizm kompensacyjny jest w stanie nadrobić braki i zapewnić prawidłowe widzenie, lecz po dłuższej pracy wzrokowej pacjent odczuwa dolegliwości. Osoby z astygmatyzmem uskarżają się na nieostre lub zniekształcone widzenie przedmiotów znajdujących się zarówno daleko jak i blisko. Ponadto ta nieskorygowana wada powoduje częste bóle głowy, uczucie pieczenia i zmęczenie oczu.

Przyczyny
Najczęściej wada ma charakter wrodzony. Wiele czynników, oddziaływujących na rogówkę i soczewkę oka, może spowodować astygmatyzm nabyty (najczęściej skaleczenia, zapalenia, operacje oka). Pogłębieniu wady sprzyja wiek i zachodzące wraz z nim zmiany w strukturze oka.

Leczenie

  • Okulary korekcyjne

Małego stopnia astygmatyzm regularny zwykle korygowany jest za pomocą szkieł okularowych cylindrycznych. Stosowane przy astygmatyzmie soczewki okularowe mają odpowiednią konstrukcję (dwie różne moce), tak, aby wszystkie wpadające do oka promienie świetlne zogniskowały się na siatkówce.

W przypadku dużego astygmatyzmu lub astygmatyzmu nieregularnego, korekcja okularami nie daje pożądanego efektu. Nowoczesna okulistyka wciąż szuka rozwiązań i udoskonala już istniejące sposoby leczenia, które nie tylko pozwolą na rezygnację z okularów, lecz także znacznie poprawią jakość widzenia. Osobom nietolerującym z różnych powodów okularów można zaproponować:

  • Soczewki kontaktowe, dobierane indywidualnie dla danego pacjenta.
  • Laserowe zabiegi refrakcyjne.
  • Leczenie operacyjne:
    • przeprowadzane równocześnie z operacją zaćmy:
      • toryczny implant soczewki wewnątrzgałkowej,
      •  rąbkowe nacięcia relaksacyjne LRI.
    • implantacja torycznej soczewki fakijnej,
    • keratotomia astygmatyczna.
Krótkowzroczność (myopia)

DEFINICJA

Krótkowzroczność, z greckiego myopia, jest jedną z najczęściej spotykanych refrakcyjnych wad wzroku. W zdrowym oku (miarowym), wiązka promieni świetlnych wpadających równolegle do oka jest ogniskowana na siatkówce. W krótkowzroczności, w nieakomodującym oku, wpadające do oka promienie świetlne skupiają się przed siatkówką, a następnie ponownie rozbiegają, dając na siatkówce nieostry, rozmyty obraz.

Obiekty położone daleko od oka są widziane niewyraźnie lub odbierane są, jako zniekształcone. W małych wadach widzenie z bliska może być poprawne. Wielkość krótkowzroczności mierzona jest w dioptriach.

PRZYCZYNY

Są trzy przyczyny powstania krótkowzroczności.

Najczęstszą przyczyną jest nadmierna długość osi gałki ocznej. Ten typ krótkowzroczności jest określany mianem krótkowzroczności osiowej. Związany jest z nadmiernym wzrostem oka. Rozwija się zwykle w okresie dojrzewania płciowego i osiąga ostateczny poziom między 15 a 30 rokiem życia.

Krótkowzroczność może być także spowodowana zbyt wysoką siłą łamiącą elementów układu optycznego oka. Powodem tego zjawiska jest zbyt wypukła krzywizna, najczęściej rogówki, rzadziej soczewki ( krótkowzroczność krzywiznowa) lub zbyt wysoki współczynnik załamania światła w soczewce oka. Ten ostatni typ określany jest, jako krótkowzroczność refrakcyjna i najczęściej spotykany w cukrzycy lub zaćmie jądrowej.

Najczęściej krótkowzroczność jest rozpoznawana u dzieci w wieku szkolnym (pomiędzy 8-12 rokiem życia). W okresie dojrzewania, gdy następuje gwałtowny wzrost, wielkość wady wzroku ulega powiększeniu. W wieku 20-40 lat wada najczęściej zmienia się nieznacznie. W ujawnieniu się krótkowzroczności dużą rolę odgrywają czynniki dziedziczne oraz częste powtarzanie czynności wymagających patrzenia z bliska przez dłuższy czas (np. czytanie, praca na komputerze). U kobiet mających predyspozycje do powstania tej wady wzroku, czynnikiem, który może przyczynić się do jej pogorszenia jest ciąża.

STOPNIE KRÓTKOWZROCZNOŚCI

Jest kilka stopni krótkowzroczności. Im wyższy stopień, tym przedmioty oddalone od oka są bardziej zamazane. Wyróżnia się cztery stopnie krótkowzroczności:

  • Mała krótkowzroczność do -3, 0 dioptrii – pojawia się zwykle około 10 roku życia i stabilizuje się wraz z ustaniem wzrostu oka, czyli około 20 roku życia. Przy wadzie –3, 0 dioptrie widzenie z bliska jest wręcz komfortowe, bo nie wymaga akomodacji.
  • Średnia krótkowzroczność od -3, 0 do -6, 0 dioptrii, zaczyna się zwykle we wcześniejszym okresie życia.
  • Krótkowzroczność wysoka powyżej -7 dioptrii pojawia się często we wczesnym dzieciństwie. Wysoka krótkowzroczność nie jest jedynie wadą refrakcji, którą w pełni można skorygować optycznie. Przy wysokiej krótkowzroczności, w późniejszym okresie życia, mogą wystąpić zmiany zwyrodnieniowe naczyniówki, siatkówki i ciała szklistego. Istnieje zwiększone ryzyko odwarstwienia siatkówki. Zmiany w strukturach oka mogą trwale upośledzać wzrok.

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA

Krótkowzroczność to najbardziej rozpowszechniona wada refrakcji oka. U ludzi dorosłych krótkowzroczność ujawnia się średnio, co u trzeciego pacjenta. U Azjatów występuje dwa razy częściej niż u Europejczyków, natomiast rzadziej dotyka ludność Melanezji i Polinezji. Na pogłębianie się wady wzroku niewątpliwie mają wpływ czynniki środowiskowe, głównie nadmierna praca wzrokowa z bliskich odległości. Liczba pacjentów z krótkowzrocznością powiększa się wraz z rozwojem cywilizacji, np. w ciągu 10 lat liczba dzieci z krótkowzrocznością w USA powiększyła się dwukrotnie.

OBJAWY

Osoby posiadające taką wadę mogą widzieć wyraźnie przedmioty położone w bliskiej odległości, natomiast przedmioty odległe są nieostre. Krótkowidz, aby ostrzej widzieć, przysuwa przedmiot bliżej oczu lub podchodzi bliżej do obiektu np. do telewizora. Często też mruży oczy, dzięki czemu obcina tzw. „kręgi rozproszenia” obrazu na siatkówce, poprzez co zwiększa się głębia ostrości. Nazwa krótkowzroczności pochodzi z języka greckiego (myopia = mrużyć).

LECZENIE

  • Korekcja okularowa

Najpowszechniej stosowaną metodą wyrównywania typowych wad refrakcji takich jak m.in. krótkowzroczność jest korekcja za pomocą okularów. Do korekcji widzenia w krótkowzroczności stosuje się soczewki sferyczne rozpraszające, wklęsłe, o minusowej mocy. Wydłużają one ogniskową soczewki oka, a tym samym przemieszczają punkt skupienia promieni ku tyłowi, dzięki czemu promienie ogniskują się na siatkówce. Niestety z powodu oddalenia szkła okularowego od oka, średnio o 12 mm, obraz powstający na siatkówce jest pomniejszony w stosunku do rzeczywistości.

  • Soczewki kontaktowe

W ostatnich latach ta metoda korekcji znajduje coraz więcej zwolenników i ma wiele zalet. Obecnie dostępny jest duży wybór soczewek kontaktowych, które powinny zostać dobrane przez lekarza w zależności od wady wzroku i struktury oka. Niedopuszczalne jest kupowanie ich bez wcześniejszego doboru przez okulistę, gdyż soczewki zbyt ciasne lub za luźne mogą spowodować poważne, nieodwracalne uszkodzenie oka. Również moc soczewki różni się od mocy okularowej, ponieważ w obu metodach umiejscowienie korekcji znajduje się w rożnej odległości od siatkówki.

  •  Chirurgiczna korekcja krótkowzroczności

Chirurgia refrakcyjna jest nowym kierunkiem w mikrochirurgii okulistycznej mającym na celu zredukowanie lub całkowite uniezależnienie się osób z wadą wzroku od okularów lub soczewek kontaktowych. Jest wiele metod leczenia chirurgicznego wad wzroku. Zabiegi te nie są wykonywane ze wskazań nagłych, ani innych wskazań medycznych, lecz wyłącznie na życzenie pacjenta. Należy pamiętać, że jak każdy inny zabieg chirurgiczny procedury te związane są z potencjalnym ryzykiem. Pomimo najwyższego poziomu wykonania zabiegu i opieki pooperacyjnej może dojść do powikłań, które mogą, chociaż rzadko spowodować nawet pogorszenie widzenia. Można wyróżnić dwie grupy zabiegów: bazujące na rogówce oraz bazujące na soczewce oka.

ZABIEGI ROGÓWKOWE

Korygują wadę wzroku poprzez chirurgiczną zmianę krzywizny rogówki w części centralnej. Zabiegi rogówkowe nie wymagają otwarcia wnętrza oka, jak w przypadku zabiegów przeprowadzanych na soczewce. Jest kilka metod przeprowadzenia zabiegu:

  • wykonanie promienistych nacięć rogówki (keratotomia promienista)
  • wymodelowania odpowiedniej krzywizny rogówki przy zastosowaniu lasera excimerowego (PRK, LASIK, LASEK, epi- LASIK)

Keratotomia promienista (RK) była metodą popularną w latach 70 polegającą na wykonaniu w rogówce kilku głębokich nacięć (do 95 proc. jej grubości) promieniście wokół źrenicy w celu zmiany jej siły ogniskowania promieni świetlnych. Podczas gojenia rogówka spłaszcza się, dlatego metoda ta nadaje się tylko dla krótkowidzów (od -2 do -8 dioptrii) oraz osób z astygmatyzmem krótkowzrocznym. Wynik operacji zależy w dużej mierze od doświadczenia i precyzji okulisty, który robi nacięcia ręcznie. Wadą metody jest kilkunastodniowy okres gojenia. Około 10 do 30 % pacjentów po zabiegu nadal potrzebuje okularów (tyle, że słabszych), by widzieć naprawdę ostro. Często po kilku, kilkunastu latach po zabiegu pacjent znowu musi nosić okulary, tym razem do bliży, gdyż nacięta rogówka spłaszcza się z czasem za bardzo, doprowadzając do dalekowzroczności. Część pacjentów skarży się też na osłabienie ostrości wzroku z upływem dnia. RK jest najtańszym zabiegiem korygującym krótkowzroczność oraz najbardziej ryzykownym, dlatego też w Polsce, podobnie jak na świecie, odchodzi się od tej metody.

PROCEDURY LASEROWE

Aktualnie najczęściej stosowanymi procedurami chirurgii refrakcyjnej są procedury przy zastosowaniu lasera excimerowego – PRK i LASIK, polegające na zmianie krzywizny rogówki. Laser excimerowy ( excited dimer= wzbudzona cząstka) wytwarza zimną, pulsacyjną wiązkę promieniowania ultrafioletowego o długości fali 193 nono metry, a z każdym pulsem laser rozbija molekularne połączenia komórek rogówki z dokładnością do 0, 25 mikrona. Często tylko usunięcie 50 mikronów tkanki rogówki ( ok. grubości włosa) wystarcza, aby uzyskać odpowiednią wielkość korekcji wady wzroku. Dodatkowym atutem lasera excimerowego jest emisja zimnego światła, które nie oparza tkanki rogówki.

PRK (photo – refraktive keratectomy) jest zabiegiem na rogówce, którego celem jest odpowiednie wymodelowanie promieniem lasera centralnej powierzchni rogówki tak, aby ogniskowała ona obraz precyzyjnie na powierzchni siatkówki. Usunięcie cienkiej warstwy tkanki rogówki pozwala na jej spłaszczenie lub uwypuklenie i zmianę siły skupiającej całego układu optycznego oka.

Technika operacyjna: Bezpośrednio przed zabiegiem, po znieczuleniu oka, usuwa się mechanicznie nabłonek rogówki, a laser excimerowy działa na głębsze jej warstwy. Po zabiegu oko musi być chronione opatrunkiem, a pacjent może odczuwać niewielkie dolegliwości bólowe. U 10-20 % pacjentów ból może utrzymywać się jednak nawet przez kilka tygodni. Ponieważ nabłonek rogówki musi się zregenerować całkowicie, ostateczny kształt rogówki ustala się mniej więcej po pół roku i dopiero wtedy można w pełni ocenić efekty zabiegu. Dość często, głównie u pacjentów z dużą wadą, istnieje niebezpieczeństwo, że podczas gojenia rogówka przybierze kształt inny od zamierzonego, co może z czasem doprowadzić np. do powstania trudnego do korekcji astygmatyzmu.

Zdecydowana poprawa ostrości widzenia następuje tuż po zabiegu, ale całkowitą stabilizację osiąga się po kilku tygodniach. Metodą PRK możemy korygować krótkowzroczność od -1, 0 do -8, 0 dioptrii. Skuteczność ta sięga 95%-98%, lecz w przypadku większych wad znacznie maleje. Metodą PRK nie można operować obu oczu jednocześnie i konieczna jest trzymiesięczna przerwa.

LASIK ( laser assisted in situ keratomileusis) jest techniką, której celem jest wymodelowanie powierzchni rogówki tak, aby mogła ona właściwie ogniskować obraz na siatkówce. LASIK jest zabiegiem dwufazowym. W pierwszym etapie, mechanicznie (przy pomocy specjalnego instrumentu zwanego, mikrokeratomem) lub laserowo, odcina się cienki, powierzchowny płatek rogówki. Płatek ten zostaje odwrócony na bok (tak jak wieczko od puszki z konserwą). W drugim etapie, promień lasera excimerowego precyzyjnie modeluje odkrytą powierzchnię rogówki. Na zakończenie zabiegu powierzchowny płatek rogówki jest z powrotem ułożony na swoim miejscu.

Metoda LASIK pozwoliła na rozszerzenie zakresu mocy korygowanych wad. W metodzie tej jest najszybsza rehabilitacja. W okresie pooperacyjnym pacjent nie odczuwa bólu, jedynie delikatny dyskomfort trwający kilka godzin. Nie jest zmuszony do noszenia opatrunku, co umożliwia operowanie jednocześnie obu oczu. Przy tej technice okres rekonwalescencji trwa zwykle kilka dni, w odróżnieniu do PRK, gdzie ten okres trwać może kilka tygodni. Zabieg pozwala na skorygowanie wad o mocach: -10, 0 do +6,0 dioptrii. Przy wysokich wadach procedury laserowe nie są zalecane, gdyż powodują powikłania: złą jakość widzenia, regresje wady i inne.

Wadą wszystkich opisanych metod jest ich nieodwracalność. Jeśli coś pójdzie źle, trudno to naprawić. Wszystkie zabiegi laserowe (PRK, LASIK) wykonuje się ambulatoryjnie w znieczuleniu miejscowym. Podlegają one jednak pełnym rygorom zabiegów chirurgicznych.

Przeciwwskazaniem do wykonania laserowej korekcji wady wzroku są:

  • wiek poniżej 21 lat
  • brak stabilizacji wady
  • dodatkowe choroby oka (jaskra, zaćma, odwarstwienie siatkówki, stany zapalne oczu, stożek rogówki i zmiany na rogówce, zespół suchego oka)
  • cukrzyca
  • choroby tkanki łącznej (tzw. kolagenozy) – np. reumatoidalne zapalenie stawów, sklerodermia, toczeń, guzkowe zapalenie tętnic, łuszczyca, zespół Sjogrena
  • choroby autoimmunologiczne
  • choroby przebiegające z osłabieniem odporności organizmu
  • atopia i silne alergie
  • czynne choroby infekcyjne
  • osobnicza skłonność do tworzenia przerośniętych blizn, nazywanych bliznowcami
  • wszczepiony rozrusznik serca
  • ciąża i okres karmienia.

Przed zabiegiem laserowej korekcji wzroku nie wolno:

  • nosić soczewek kontaktowych miękkich przez 3 tygodnie, a twardych przez 4 tygodnie
  • spożywać napojów alkoholowych minimum 48 godzin przed korekcją
  • używać kosmetyków i perfum 24 godz. przed zabiegiem
  • U kobiet zalecane jest stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych w
  • okresie 3 miesięcy przed i po zabiegu.

ZABIEGI SOCZEWKOWE

Refrakcyjna wymiana soczewki RLE

Metoda ta jest metodą wewnątrzgałkową, polegającą na usunięciu własnej, często zdrowej soczewki pacjenta i wszczepieniu w jej miejsce soczewki sztucznej. Zabieg przeprowadzany w miejscowym znieczuleniu i podobnie jak podczas operacji zaćmy soczewkę pacjenta zastępuje się implantem. Wadą tej metody było do niedawna to, że sztuczna soczewka nie ma zdolności akomodacji (przystosowywania się do ostrego widzenia zarówno z bliska, jak i z daleka). Metoda ta jest, więc głównie zalecana u pacjentów z krótkowzrocznością po 50 roku życia oraz u tych, którzy mają problemy rogówkowe i początki zaćmy. W ostatnich latach coraz dynamiczniej rozwija się rynek implantów wewnątrzgałkowych i produkowane są już soczewki wieloogniskowe i soczewki akomodujące. Zabiegi te wiążą się z podwyższonym ryzykiem odwarstwienia siatkówki.

Soczewki fakijne

W metodzie tej również we wnętrzu oka jest umieszczana sztuczna soczewka. W przypadku soczewki fakijnej nie usuwa się jednak soczewki własnej, lecz doszczepia się implant do oka z przezierną soczewką naturalną. Soczewki fakijne często porównywane są do soczewek kontaktowych, które zamiast być umieszczane na powierzchni oka, wszczepiane są do wnętrza oka na stałe. Materiał soczewki fakijnej jest podobny do materiału stosowanego w soczewkach używanych w chirurgii zaćmy. Soczewki fakijne przeznaczone są do korekcji krótkowzroczności od -5, 0 do -23, 5 dioptrii. Podczas zabiegu możliwa jest równoczesna korekcja astygmatyzmu. Soczewki stosowane w naszym ośrodku są wszczepiane do komory przedniej oka i fiksowane na tęczówce. Dostępne są także soczewki umieszczane w przedniej komorze oka. Zaletą tej metody jest odwracalność, czyli możliwość usunięcia soczewki z oka w razie zaistnienia takiej potrzeby.

Nadwzroczność (hypermetropia)

DEFINICJA

Nadwzroczność (popularnie nazywana dalekowzrocznością) jest refrakcyjną wadą wzroku. W zdrowym oku (miarowym), wiązka promieni równoległych wpadających do oka jest ogniskowana na siatkówce. W nadwzroczności, w nieakomodującym oku, promienie optyczne załamują się zamiast na siatkówce, poza nią, co powoduje nieostrość obrazu.

Żeby ostro widzieć przedmiot daleki, dalekowidz musi akomodować. Akomodacja polega na napinaniu mięśni oka, co zmienia siłę optyczną soczewki. Skurcz położonego wokół równika soczewki mięśnia okrężnego oka zwalnia napięcie naciągających soczewkę więzadełek, powodując pogrubienie soczewki i zwiększenie jej siły załamywania światła. Zwykle potrzebujemy akomodacji, aby wyostrzyć widzenie podczas przeniesienia wzroku z daleka na bliskie odległości.

Wielkość nadwzroczności mierzona jest w dioptriach. Zakres ostrego widzenia zależy od wielkości wady i amplitudy akomodacji, która zmniejsza się z wiekiem.

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA

Nadwzroczność jest drugą po krótkowzroczności najczęściej spotykaną wadą refrakcyjną oka ludzkiego. Ocenia się, że 50-60% populacji ma nadwzroczność. Najczęściej choroba objawia się już w dzieciństwie, choć może przetrwać przez wiele lat w postaci utajonej i ujawnić się, gdy rozpoczną się procesy związane ze starzeniem oka. Około 40 roku życia słabną mechanizmy akomodacji. Wraz z wiekiem dochodzi także do postępującego zmniejszania się współczynnika załamania światła przez ośrodki optyczne oka (głównie rogówkę i ciałko szkliste). Nadwzroczność starcza powoduje konieczność zwiększania mocy soczewek do bliży i analogicznie do dali.

PRZYCZYNY

Nadwzroczności jest najczęściej uwarunkowana genetycznie. Choroba najczęściej objawia się już w dzieciństwie.

Przyczyną nadwzroczności jest zbyt krótka oś przednio- tylna gałki ocznej nadwzroczność osiowa lub zbyt płaska krzywizna rogówki nadwzroczność krzywiznowa, przez co siła łamiąca układu optycznego oka jest zbyt duża.

Nadwzroczność fizjologicznie występuje u małych dzieci, gdyż ich gałki oczne są krótkie. Z wiekiem gałki oczne rosną, tak jak całe ciało. Największą nadwzroczność spotyka się u dzieci do 3-ciego roku życia, gdyż ich gałki oczne są dużo mniejsze niż u osób dorosłych. Dzieci i młodzież mają za to bardzo dużą zdolność akomodacji, spowodowaną elastycznością soczewki, przez co potrafią wyrównać małe wady. Dziecko ma tak silną akomodację, że może zniwelować nawet nadwzroczność rzędu 7 dioptrii przy patrzeniu w dal.

OBJAWY

Nadwzroczne oko widzi nieostro przedmioty zarówno oddalone od oka jak i położone w bliskiej odległości, jednak przy wadzie małego stopnia mechanizm akomodacji jest w stanie skompensować wadę wzroku, co pozwala na prawidłowe widzenie. Wymaga to jednak ogromnego wysiłku akomodacyjnego i jest możliwe tylko u dzieci i młodzieży. Łatwość zwiększania mocy optycznej oka dzięki akomodacji powoduje, że u dzieci występuje nadwzroczność utajona, a w młodym wieku wada ujawnia się tylko częściowo. Przewlekle napięcie akomodacji może wywołać utrwalony skurcz mięśnia oka. Taki stan wywołuje ból oczu i głowy, a trwale pogrubiona soczewka doprowadza do zwiększenia mocy optycznej oka i paradoksalnie pozoruje krótkowzroczność. Przy niedokładnym zbadaniu oka może być to przyczyną zastosowania nieprawidłowej, minusowej korekcji.

W większych wadach lub gdy naturalna zdolność ogniskowania soczewki stopniowo zanika z wiekiem, nadwzroczność uniemożliwia ostre widzenie przedmiotów zarówno z bliska jak i z daleka. Ponieważ oko potrzebuje silniejszej akomodacji przy patrzeniu z bliska, dalekowidz widzi zamazany obraz zwłaszcza podczas dłuższego czytania lub pracy przy komputerze oraz gdy oko jest zmęczone. Nieskompensowana wada może powodować bóle głowy i podrażnienia spojówki. Nieskorygowana nadwzroczność i związane z tym stałe napięcie akomodacji może prowadzić do zaburzeń w całym układzie mięśniowym oka, łącznie z akomodacyjnym zezem zbieżnym.

LECZENIE

Celem dokładnego zbadania wielkości wady, dzieci i młodzież wymagają całkowitego, farmakologicznego porażenia akomodacji. Najsilniejsze zniesienie akomodacji występuje po zastosowaniu kropli z atropiną. Porażenie akomodacji po atropinie trwa do dwóch tygodni, w czasie których utrudnione jest precyzyjne widzenie z bliskiej odległości, w tym czytanie.

W niektórych przypadkach, szczególnie u starszej młodzieży, przy braku zeza lub podejrzenia skurczu akomodacji, lekarz może zadecydować o jej zniesieniu innymi, krócej działającymi środkami farmakologicznymi.

Korekcja okularowa

Najpowszechniej stosowaną metodą wyrównywania typowych wad refrakcji takich jak m.in. krótkowzroczność jest korekcja za pomocą okularów. Do korekcji widzenia w nadwzroczności stosuje się soczewki sferyczne skupiające, wypukłe, o plusowej mocy . Są one grubsze w centrum, a cieńsze na obwodzie. Skracają one ogniskową soczewki oka, a tym samym przemieszczają punkt skupienia promieni ku przodowi, dzięki czemu promienie ogniskują się na siatkówce. Z powodu oddalenia szkła okularowego od oka, średnio o 12 mm, obraz powstający na siatkówce jest powiększony w stosunku do rzeczywistości.

Soczewki kontaktowe

W ostatnich latach ta metoda korekcji znajduje coraz więcej zwolenników i ma wiele zalet. Obecnie dostępny jest duży wybór soczewek kontaktowych, które powinny zostać dobrane przez lekarza w zależności od wady wzroku i struktury oka. Każda soczewka ma inny promień krzywizny i średnicę i musi być indywidualnie dopasowana do oka pacjenta. Niedopuszczalne jest kupowanie ich bez wcześniejszego doboru przez okulistę, gdyż soczewki zbyt ciasne lub za luźne mogą spowodować poważne, nieodwracalne uszkodzenie oka. Również moc soczewki różni się od mocy okularowej, ponieważ w obu metodach umiejscowienie korekcji znajduje się w rożnej odległości od siatkówki.

Chirurgiczna korekcja nadwzroczności

Chirurgia refrakcyjna jest nowym kierunkiem w mikrochirurgii okulistycznej. Metoda ta nie leczy oka, lecz na celu zredukowanie lub całkowite uniezależnienie osób z wadą wzroku od okularów lub soczewek kontaktowych. Jest wiele metod leczenia chirurgicznego wad wzroku. Zabiegi te zwykle nie są wykonywane ze wskazań medycznych, lecz wyłącznie na życzenie pacjenta. Należy pamiętać, że jak każdy inny zabieg chirurgiczny procedury te związane są z potencjalnym ryzykiem. Pomimo najwyższego poziomu wykonania zabiegu i opieki pooperacyjnej może dojść do powikłań, które mogą, chociaż na szczęście rzadko, spowodować nawet pogorszenie widzenia. Można wyróżnić dwie grupy zabiegów: bazujące na rogówce oraz bazujące na soczewce oka.

ZABIEGI ROGÓWKOWE

Korygują wadę wzroku poprzez chirurgiczną zmianę krzywizny rogówki w części centralnej. Zabiegi rogówkowe nie wymagają otwarcia wnętrza oka, jak w przypadku zabiegów przeprowadzanych na soczewce. Jest kilka metod przeprowadzenia zabiegu:

  • wykonanie promienistych nacięć rogówki (keratotomia promienista)
  • wymodelowania odpowiedniej krzywizny rogówki przy zastosowaniu lasera excimerowego (PRK, LASIK, LASEK, epi- LASIK)

Keratotomia promienista (RK) była metodą popularną w latach 70. Zabieg polega na wykonaniu w rogówce kilku głębokich nacięć (do 95 proc. jej grubości) promieniście wokół źrenicy i ma na celu zmianę siły ogniskowania promieni świetlnych. Podczas gojenia rogówka uwypukla się w centrum. Metoda ta nadaje się najlepiej do korekcji krótkowzroczności oraz astygmatyzmu krótkowzrocznego. Wynik operacji zależy w dużej mierze od doświadczenia i precyzji okulisty, który robi nacięcia ręcznie. Wadą metody jest kilkunastodniowy okres gojenia. Około 10 do 30 % pacjentów po zabiegu nadal potrzebuje okularów (tyle, że słabszych), by widzieć naprawdę ostro. Często po kilku, kilkunastu latach po zabiegu pacjent znowu musi nosić okulary, tym razem do bliży, gdyż nacięta rogówka spłaszcza się z czasem za bardzo doprowadzając do dalekowzroczności. Część pacjentów skarży się też na osłabienie ostrości wzroku z upływem dnia. RK jest najtańszym zabiegiem korygującym wadę wzroku, lecz najbardziej ryzykownym, dlatego też w Polsce, podobnie jak na świecie, odchodzi się od tej metody.

PROCEDURY LASEROWE

Aktualnie najczęściej stosowanymi procedurami chirurgii refrakcyjnej są procedury przy zastosowaniu lasera excimerowego – PRK i LASIK. Zabieg przy użyciu lasera excimerowego (excited dimer= wzbudzona cząstka) polega na zmianie krzywizny rogówki. Laser ten wytwarza zimną, pulsacyjną wiązkę promieniowania ultrafioletowego o długości fali 193 nono metry, a z każdym pulsem laser rozbija molekularne połączenia komórek rogówki z dokładnością do 0, 25 mikrona. Często tylko usunięcie 50 mikronów tkanki rogówki ( ok. grubości włosa) wystarcza, aby uzyskać odpowiednią wielkość korekcji wady wzroku. Dodatkowym atutem lasera excimerowego jest emisja zimnego światła, które nie oparza tkanki rogówki.

LASIK ( laser assisted in situ keratomileusis) jest techniką, której celem jest wymodelowanie powierzchni rogówki tak, aby mogła ona właściwie ogniskować obraz na siatkówce. LASIK jest zabiegiem dwufazowym. W pierwszym etapie odcina się cienki, powierzchowny płatek rogówki. Można to wykonać mechanicznie (przy użyciu specjalnego instrumentu: mikrokeratomu) lub laserowo (przy pomocy lasera femtosekundowego). Płatek rogówki, podobnie jak wieczko puszki z konserwą zostaje odwrócony na zewnątrz. Następnie promień lasera excimerowego precyzyjnie modeluje odkrytą powierzchnię rogówki. Na zakończenie zabiegu powierzchowny płatek rogówki jest z powrotem ułożony na swoim miejscu.

Metoda LASIK pozwoliła na rozszerzenie zakresu mocy korygowanych wad. W okresie pooperacyjnym pacjent nie odczuwa bólu, jedynie delikatny dyskomfort trwający kilka godzin. Nie jest zmuszony do noszenia opatrunku, co umożliwia operowanie jednocześnie obu oczu. W metodzie tej jest najszybsza rehabilitacja. Okres rekonwalescencji trwa zwykle kilka dni, w odróżnieniu od PRK, gdzie ten okres trwać może kilka tygodni. Zabieg ten pozwala na skorygowanie nadwzroczności do +6,0 dioptrii.

PRK (photo – refraktive keratectomy) jest również dwuetapowym W pierwszym etapie usuwa się mechanicznie nabłonek rogówki, a następnie promieniem lasera modeluje się głębsze warstwy w centralnej części rogówki. Zakres zabiegu jest ustalany w taki sposób, aby światło ogniskowało się precyzyjnie na powierzchni siatkówki. Usunięcie cienkiej warstwy tkanki rogówki pozwala na jej spłaszczenie lub uwypuklenie i zmianę siły skupiającej całego układu optycznego oka.

Po zabiegu oko musi być chronione opatrunkiem, a pacjent może odczuwać niewielkie dolegliwości bólowe. U 10-20 % pacjentów ból może utrzymywać się jednak nawet przez kilka tygodni. Zdecydowana poprawa ostrości widzenia następuje tuż po zabiegu, ale całkowitą stabilizację osiąga się po kilku tygodniach. Efekty zabiegu można w pełni ocenić mniej więcej po pół roku, ponieważ tyle czasu potrzebuje nabłonek rogówki aby się całkowicie zregenerować, a rogówka uzyskuje ostateczny kształt. Dość często, głównie u pacjentów z dużą wadą istnieje niebezpieczeństwo, że podczas gojenia rogówka przybierze kształt inny od zamierzonego, co może z czasem doprowadzić np. do powstania trudnego do korekcji astygmatyzmu.
Metodą PRK możemy korygować niewielkiego stopnia nadwzroczność. Skuteczność tej metody sięga 95%-98%, lecz w przypadku większych wad znacznie maleje. Metodą PRK nie można operować obu oczu jednocześnie i konieczna jest trzymiesięczna przerwa.

Wadą wszystkich opisanych powyżej metod jest ich nieodwracalność. Jeśli coś pójdzie źle, trudno to naprawić. Wszystkie zabiegi laserowe (PRK, LASIK) wykonuje się ambulatoryjnie w znieczuleniu miejscowym. Podlegają one jednak pełnym rygorom zabiegów chirurgicznych.

Przeciwwskazaniem do wykonania laserowej korekcji wady wzroku są:

  • wiek poniżej 21 lat
  • brak stabilizacji wady
  • dodatkowe choroby oka (jaskra, zaćma, odwarstwienie siatkówki, stany zapalne oczu, stożek rogówki i zmiany na rogówce, zespół suchego oka)
  • cukrzyca
  • choroby tkanki łącznej (tzw. kolagenozy) – np. reumatoidalne zapalenie stawów, sklerodermia, toczeń, guzkowe zapalenie tętnic, łuszczyca, zespół Sjogrena
  • choroby autoimmunologiczne
  • choroby przebiegające z osłabieniem odporności organizmu
  • atopia i silne alergie
  • czynne choroby infekcyjne
  • osobnicza skłonność do tworzenia przerośniętych blizn, nazywanych bliznowcami
  • wszczepiony rozrusznik serca
  • ciąża i okres karmienia.

Przed zabiegiem laserowej korekcji wzroku nie wolno:

  • nosić soczewek kontaktowych miękkich przez 3 tygodnie, a twardych przez 4 tygodnie
  • spożywać napojów alkoholowych minimum 48 godzin przed korekcją
  • używać kosmetyków 24 godz. przed zabiegiem
  • Jeśli stosujesz doustne środki antykoncepcyjne, prosimy, nie odstawiaj ich w
    okresie 3 miesięcy przed i po zabiegu.

ZABIEGI SOCZEWKOWE

Refrakcyjna wymiana soczewki RLE

Metoda ta jest metodą wewnątrzgałkową, polegającą na usunięciu własnej, często zdrowej soczewki pacjenta i wszczepieniu w jej miejsce soczewki sztucznej. Zabieg przeprowadzany w miejscowym znieczuleniu i podobnie jak podczas operacji zaćmy soczewkę pacjenta zastępuje się implantem. Wadą tej metody było do niedawna to, że sztuczna soczewka nie ma zdolności akomodacji (przystosowywania się do ostrego widzenia zarówno z bliska, jak i z daleka). Metoda ta jest, więc głównie zalecana u pacjentów z krótkowzrocznością po 50 roku życia oraz u tych, którzy mają problemy rogówkowe. W ostatnich latach coraz dynamiczniej rozwija się rynek implantów wewnątrzgałkowych i produkowane są już soczewki wieloogniskowe i soczewki akomodujące. Zabiegi te wiążą się z podwyższonym ryzykiem odwarstwienia siatkówki.

Soczewki fakijne

W metodzie tej również we wnętrzu oka jest umieszczana sztuczna soczewka. W przypadku soczewki fakijnej nie usuwa się jednak soczewki własnej, lecz doszczepia się implant do oka z przezierną soczewką naturalną. Soczewki fakijne często porównywane są do soczewek kontaktowych, które zamiast być umieszczane na powierzchni oka, wszczepiane są do wnętrza oka na stałe. Materiał soczewki fakijnej jest podobny do materiału stosowanego w soczewkach używanych w chirurgii zaćmy. Soczewki fakijne przeznaczone są do korekcji krótkowzroczności od -5, 0 do -23, 5 dioptrii. Podczas zabiegu możliwa jest równoczesna korekcja astygmatyzmu. Soczewki stosowane w naszym ośrodku są wszczepiane do komory przedniej oka i fiksowane na tęczówce. Dostępne są także soczewki umieszczane w przedniej komorze oka. Zaletą tej metody jest odwracalność, czyli możliwość usunięcia soczewki z oka w razie zaistnienia takiej potrzeby.

Nadwzroczność utajona

U osób po 40 roku życia amplituda akomodacji spada do 2,5-3 dioptrii i można nią najwyżej skompensować do dali nadwzroczność o takiej właśnie liczbie dioptrii, ale wtedy brakuje już dodatkowej mocy optycznej aby ostro widzieć „do bliży”. Jednak u dzieci elastyczność soczewek jest tak wielka, że przekłada się ona na amplitudę akomodacji powyżej 14 dioptrii[2]. Można nią skompensować nadwzroczność rzędu 11 dioptrii, oraz 3 dodatkowe dioptrie, żeby ostro widzieć „do bliży”, a więc w całym zakresie.

Nadwzroczność starcza

W miarę starzenia się współczynnik załamania światła przez rogówkę i ciało szkliste zmniejsza się typowo o 1,5 dioptrii w 70 roku życia i o 2,5 dioptrii w 80 roku życia. Jednak krótkowidz akurat na tym zyskuje, a może nawet dojść do naturalnej kompensacji krótkowzroczności (przy wadach – odpowiednio – minus 1,5 i minus 2,5 dioptrii). Nie należy nadwzroczności starczej mylić ze starczowzrocznością.

Starczowzroczność (presbyopia)

DEFINICJA

Starczowzroczność (po łacinie presbyopia) jest zaburzeniem akomodacji w starzejącym się oku. Oko staje się niezdolne do prawidłowego ogniskowania, wyostrzania na siatkówce obrazów położonych w różnych odległościach. W presbyopii ulega pogorszeniu widzenie na bliskie odległości. Jest to proces naturalny, fizjologiczny, wynikający ze starzenia się organizmu.

Akomodacja, czyli nastawność, jest to zjawisko dostosowania się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Proces tenw oku ludzkim odbywa się poprzez zmianę kształtu soczewki oka. Elastyczna soczewka zmienia swój kształt dzięki wewnątrzgałkowym mięśniom rzęskowym. Skupienie wzroku na obiekcie znajdującym się daleko powoduje rozluźnienie mięśnia rzęskowego i spłaszczenie soczewki. Skupienie wzroku na przedmiocie znajdującym się blisko powoduje skurcz mięśnia rzęskowego i zaokrąglenie soczewki. Zmiana krzywizny soczewki powoduje zmianę jej ogniskowej i co za tym idzie zmianę jej zdolności skupiającej.

Z wiekiem twardniejąca soczewka robi się coraz twardsza, grubsza i mniej elastyczna, tracąc zdolność uwypuklania i spłaszczania. Proces ten zaczyna się zwykle po 40 roku życia i postępuje. W 60 roku życia oko całkowicie traci zdolność akomodacji i nie ma możliwości prawidłowego widzenia przedmiotów położonych blisko oczu. Problem ten dotyczy zarówno oczu z krótkowzrocznością, dalekowzrocznością jak i normowzrocznych, czyli takich, które nigdy wcześniej nie potrzebowały okularów, aby wyraźnie widzieć.

 Jak sobie radzić z presbiopią?

  • Okulary

Najprostszym sposobem jest używanie okularów do czytania, pisania i innych precyzyjnych czynności wykonywanych z bliskiej odległości. Każde oko po 40 roku życia, aby widzieć ostro obiekty z bliska (np. przy czytaniu), będzie wymagało wprowadzenia dodatkowej mocy optycznej. Zależnie od stopnia utraty akomodacji dodatkowa moc optyczna będzie zawarta w przedziale od +0, 5 do +3, 5 dioptrii większej, niż siła okularów „do dali. Moc okularów do bliży jest także uzależniona od tego, do jakich czynności te okulary będą wykorzystywane, a szczególnie od odległości przedmiotu, na którym skupia się wzrok. Innych okularów będą wymagały prace przy komputerze (odległość 50—75 cm), innych precyzyjne majsterkowanie (20 cm), a jeszcze innych standardowe pisanie i czytanie (35 cm) . Im obiekt jest bliżej oczu tym potrzebne są silniejsze „moce plusowe”.

Inaczej też zachowują się oczy bez i z dodatkową wadą wzroku. W oku miarowym,normowzrocznym, bez dodatkowej wady wzroku na dal, na siatkówce powstaje ostry obraz obiektów w nieskończoności, bez dodatkowego napinania mięśni ocznych. Taki pacjent będzie potrzebował jedynie „plusowych” okularów do widzenia z bliska, które będzie musiał zdejmować, aby ostro widzieć obiekty odległe.W starczowzroczności korekcja widzenia „do bliży” zawsze zakłóca widzenie „do dali” i w oku normowzrocznym w okularach do czytania pacjent będzie źle widział na odległość.

W oku z nieostrym widzeniem przedmiotów w oddali (zarówno w przypadku nadwzroczności, krótkowzroczności i astygmatyzmu) należy najpierw dobrać odpowiednie okulary, aby skorygować widzenie w dal, a następnie dobrać dodatkowe okulary, o odpowiedniej mocy do bliży. Siła soczewki będzie uzależniona od stopnia utraconej akomodacji i odległości od oczu zwyczajowo wykonywanej pracy. Pacjenci, u których występuje wada wzroku na dal będą, więc musieli używać dwóch par okularów: jednych do czytania, a drugich do ostrego widzenia przedmiotów położonych w dalekiej odległości. Jest możliwość zrobienia tego w jednych okularach tzw. dwuogniskowych, w których górna część szkła jest przystosowana do patrzenia w dal, a dolna do bliży. Niestety problemem będzie ostre widzenie przedmiotów położonych w odległościach pośrednich. Można sobie z tym poradzić stosując szkła progresywne, ze zmienną ogniskową. Są one bardziej komfortowe, ale niestety bardziej kosztowne.

W przypadku małych wad wzroku do 3 dioptrii potrzeby korekcji u dalekowidzów i krótkowidzów będą się różnić. W małej, niezdiagnozowanej nadwzroczności, z jeszcze sprawną akomodacją, dalekowidz jest w stanie ostro zobaczyć przedmioty w oddali, jednakże odbywa się to kosztem stałego i szkodliwego napięcia mięśni ocznych. Przy dłuższym napięciu i czynnościach wymagających stałego skupienia wzroku, będzie to przyczyną powstania wielu uciążliwych dolegliwości oczu.

Presbyopiaczęsto jest mylona jest z nadwzrocznością , gdyż w obu przypadkach do korekcji wady wymagane jest używanie okularów „plusowych”. Współistniejąca presbyopia ograniczająca lub uniemożliwia akomodację, będzie powodować, ze przy dłuższej pracy wzrokowej dalekowidz nie będzie ostro widzieć także do dali. W tym sensie presbyopia nasila objawy nadwzroczności.

W krótkowzroczności objawy presbiopii są zauważalne stosunkowo późno, gdyż krótkowidz intuicyjnie zaczyna zdejmować okulary, aby wyraźnie widzieć z bliska. Zdjęcie okularów jest równoznaczne z dodaniem „plusowej”, (czyli z przeciwnym znakiem) mocy optycznej, o sile równej sile używanych okularów. Na przykład krótkowidz, z całkowitą presbiopią, używający okularów o sile -3 dioptrii, które idealnie korygują widzenie do dali, do widzenia z bliska w ogóle nie będzie potrzebował okularów. Krótkowidzowi z wadą wzroku -2 dioptrie będą potrzebne okulary do bliży o sile +1 dioptrii, co bywa błędnie interpretowane, jako zmiana wady z krótkowzroczności na nadwzroczność.

  • Soczewki kontaktowe

 Alternatywą do okularów są soczewki kontaktowe. Dostępne są soczewki o specjalnej konstrukcji tzw. soczewki bifocalne, których zasada działania przypomina okulary dwuogniskowe. Możliwa jest także monowizja, popularna w Stanach Zjednoczonych, czyli zakładanie na jedno oko soczewki korygującej widzenie w dal, a na drugie oko do patrzenia do bliży. Jednak nie wszyscy pacjenci są w stanie dobrze tolerować monowizję.

  • Implanty wewnątrzgałkowe

Ponieważ w starzejącym się oku często oprócz problemów z akomodacją pojawia się również zaćma, możliwe jest podczas operacji równoczesne zoperowanie zaćmy i presbiopii. Polega to na zastąpieniu standardowego implantu- soczewką wieloogniskową lub soczewką akomodacyjną.

  • Operacje laserowe

W ostatnich latach rozkwit laserowej korekcji wad wzroku pozwolił na opracowanie metod korygowania również presbiopii. Duże nadzieje wiąże się z wprowadzonym ostatnio na rynek laserem femtosekundowym. Są także próby wszczepiana pomiędzy warstwy rogówki specjalnych implantów, pozwalających na czytanie bez okularów.